|
|
Answer
|
|
Ab initio nullum semper nullum
|
To co jest od początku nieważne, jest zawsze nieważne
|
|
Abrogata lege abrogante non reviviscit lex abrogata
|
Uchylenie ustawy uchylającej ustawy nie przywraca obowiązywalności uchylonej ustawy
|
|
Accessio cedit principali
|
Przyrost przypada rzeczy głównej
|
|
Acta publica probant se ipsa
|
Dokumenty urzędowe świadczą same za siebie
|
|
Actor sequitur forum rei
|
Powód idzie za pozwanym
|
|
Actori incumbit probatio
|
Na powodzie spoczywa ciężar dowodu
|
|
Actus simulatus nullius est momenti
|
Czynność pozorna jest nieważna
|
|
Adoptio naturam imitatur
|
Przysposobienie naśladuje naturę
|
|
Affines sunt viri et uxoris cognati
|
Powinowatymi są krewni męża i żony
|
|
Agere non valenti non currit praescriptio
|
Przedawnienie nie biegnie względem tego, kto jest niezdolny do dochodzenia swych rozszczeń przed sądem
|
|
Ambulatoria est voluntas testatoris usque ad mortem
|
Wola spadkobiercy może być zmieniona aż do śmierci
|
|
Appellatione extinguitur iudicatum
|
Apelacja znosi wyrok
|
|
Audiatur et altera pars
|
Niech będzie wysłuchana i druga strona
|
|
Bis de eadem re agere non licet
|
Nie wolno procesować się dwa razy w tej samej sprawie
|
|
Clara non sunt interpretanda
|
Jasne wyrażenie nie podlega interpretacji
|
|
Cogitationis poenam nemo patitur
|
Nikt nie ponosi kary za myślenie
|
|
Compensatio est debiti et crediti inter se contributio
|
Potrącenie jest wzajemnym zaliczeniem długu wierzytelności
|
|
Confessio est regina probationum
|
Przyznanie się do winy jest królową dowodów
|
|
Consensus facit nuptias
|
O zawarciu małżeństwa decydują zgodne oświadczenia woli
|
|
Contractus ab initio voluntatis est, ex post facto necessitatis
|
Zawarcie kontraktu jest dobrowolne, ale wykonanie przymusowe
|
|
Crimina morte extinguuntur
|
Przestępstwa wygasają wskutek śmierci sprawcy
|
|
Da mihi factum, dabo tibi ius
|
Daj mi okoliczności faktyczne, a ja wskażę Ci prawo
|
|
Debet quis iuri subiacere, ubi deliquit
|
Podlega się prawu miejsca dokonania przestępstwa
|
|
Dies interpellat pro homine
|
Termin wzywa za człowieka
|
|
Dura lex, sed lex
|
Surowe prawo, ale prawo
|
|
Ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat
|
Ciężar dowodu spoczywa na tym kto twierdzi, nie na tym, kto zaprzecza
|
|
Eius est tollere legem, cuius est condere
|
Ten może uchylić ustawę, kto może ją uchwalić
|
|
Errantis nulla voluntas est
|
Działający pod wpływem błędu nie wyraża woli
|
|
Et non facere, facere est
|
Powstrzymanie się od działania jest także działaniem
|
|
Executio iuris non habet iniuriam
|
Egzekwowanie prawa nie jest bezprawiem
|
|
Factum executoris factum partis
|
Czynność przedstawiciela jest czynnością strony
|
|
Fraus est fraudem celare
|
Oszustwem jest ukrywać oszustwo
|
|
Furiosi voluntas nulla est
|
Chory umysłowo nie ma woli, nie jest zdolny do wyrażenia woli
|
|
Genus perire non censetur
|
Uważa się, że gatunek nie ginie
|
|
Graviore culpa gravior poena
|
Im większa wina, tym surowsza kara
|
|
Hereditas nihil aliud est, quam successio in universum ius, quod defunctus habuerit
|
Dziedziczenie jest wejściem w ogół praw i obowiązków zmarłego
|
|
Ignorantia iuris nocet, ignorantia facti non nocet
|
Nieznajomość prawa szkodzi, nieznajomość faktu nie szkodzi
|
|
Impossibilium nulla obligatio est
|
Zobowiązanie do świadczenia niemożliwego nie istnieje
|
|
In conventionibus contrahentium voluntas potius quam verba spectanda sunt
|
Przy zawieraniu umów uwzględnia się bardziej wolę stron niż ich słowa
|
|
In dubio pro reo
|
W razie wątpliwości na korzyść pozwanego
|
|
In poenam heres non succedit
|
Kary spadkobierca nie dziedziczy
|
|
In testamentis plenius testatoris intentionem scrutamur
|
W testamencie należy badać zamiar spadkodawcy
|
|
Iniuria non excusat iniuriam
|
Bezprawie nie usprawiedliwia bezprawia
|
|
Iura novit curia
|
Sąd zna prawo
|
|
Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non leadere, suum cuique tribuere
|
Nakazy prawa są następujące: uczciwie żyć, nie szkodzić drugiemu, oddawać każdemu co mu się należy
|
|
Ius est ars boni et aequi
|
Prawo jest sztuką stosowania tego co dobre i słuszne
|
|
Ius publicum privatorum pactis mutari non potest
|
Prawo publiczne nie może być zmieniane umowami osób prywatnych
|
|
Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi
|
Sprawiedliwość jest niezmienną i trwałą wolą oddania każdemu, co mu się należy
|
|
Lege non distinguente nec nostrum est distinguere
|
Tam gdzie ustawa nie rozróżnia, nie naszą rzeczą jest wprowadzać rozróżnienie
|
|
Legem brevem esse oportet
|
Ustawa powinna być zwięzła
|
|
Leges ab omnibus intellegi debent
|
Ustawy powinny być zrozumiałe dla wszystkich
|
|
Lex est, quod populus iubet atque constituit
|
Ustawą jest to, co lud nakazuje i ustanawia
|
|
Lex non obligat, nisi promulgata
|
Ustawa nie obowiązuje, jeżeli nie została ogłoszona
|
|
Lex posterior derogat legi priori
|
Ustawa późniejsza uchyla wcześniejszą
|
|
Lex prospicit, non respicit
|
Ustawa patrzy naprzód, a nie wstecz
|
|
Lex retro non agit
|
Ustawa nie działa wstecz
|
|
Lex specialis derogat legi generali
|
Ustawa szczególna uchyla ustawę ogólną
|
|
Lex superior derogat legi inferiori
|
Ustawa wyższego rzędu uchyla ustawę niższego rzędu
|
|
Male nostro iure uti non debemus
|
Nie powinniśmy źle korzystać z przysługującego nam prawa
|
|
Manifestum non eget probatione
|
To co oczywiste nie wymaga dowodu
|
|
Mater semper certa est, pater est, quem nuptiae demonstrant
|
Matka jest zawsze pewna, ojcem jest ten, kogo wskazuje małżeństwo
|
|
Mora trahit periculum
|
Zwłoka pociąga za sobą ryzyko
|
|
Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius agitur
|
Dziecko poczęte uważa się za narodzone, ilekroć chodzi o jego korzyści
|
|
Ne bis in idem
|
Nie dwa razy za to samo
|
|
Neminem captivabimus nisi iure victum
|
Nikogo nie będziemy więzili, chyba, że skazanego prawomocnym wyrokiem
|
|
Nemo iudex in sua causa
|
Nikt nie może być sędzią we własnej sprawie
|
|
Nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet
|
Nikt nie może przenieść na drugiego więcej prawa niż ma
|
|
Non omne quod licet, honestum est
|
Nie wszystko co dozwolone jest uczciwe
|
|
Nulla poena sine culpa
|
Nie ma kary bez winy
|
|
Nulla poena sine lege
|
Kara za czyn musi być określona w ustawie
|
|
Nulli res sua servit
|
Nie można mieć służebności na własnej rzeczy
|
|
Nullum crimen sine lege
|
Nie ma przestępstwa bez ustawy
|
|
Nullum crimen sine poena
|
Nie ma przestępstwa bez kary
|
|
Obligatio est iuris vinculum quo necessitate adstringimur alicuius solvendae rei secundum nostrae civitatis iura
|
Zobowiązanie jest węzłem prawnym, który zmusza nas do świadczenia pewnej rzeczy według praw naszego państwa
|
|
Omnia sunt interpretanda
|
Wszystko podlega interpretacji
|
|
Omnis definitio in iure civili periculosa est, parum est enim, ut non subverti potest
|
Wszelka definicja w prawie cywilnym jest niebezpieczna, ponieważ rzadko się zdarza, by nie można było jej podważyć
|
|
Pacta sunt servanda
|
Umów należy dotrzymywać
|
|
Possessionem adquirimus et animo et corpore
|
Posiadanie nabywamy przez fizyczne objęcie rzeczy i zamiar zatrzymania jej dla siebie
|
|
Prior tempore potior iure
|
Pierwszy w czasie lepszy prawem
|
|
Publicum ius est, quod ad statum rei Romanae spectat; privatum, quod ad singulorum utilitatem
|
Prawem publicznym jest to, które ma na względzie dobro państwa rzymskiego; prywatnym, które ma na względzie dobro jednostek
|
|
Qui curat, non curatur
|
Kto sam podlega kurateli nie może jej sprawować nad inną osobą
|
|
Qui iure suo utitur, neminem laedit
|
Kto nie przekracza przysługującego mu prawa, nie narusza praw drugiego
|
|
Qui tacet consentire videtur
|
Kto milczy, zdaje się zgadzać
|
|
Qui testamento heres instituitur, in eodem testamento testis esse non potest
|
Kto w testamencie jest dziedzicem, nie może w tym samym testamencie występować jako świadek
|
|
Quot generationes, tot gradus
|
Ile urodzeń, tyle stopni
|
|
Reformationis in peius iudici appellato non licet
|
Sędziemu apelacyjnemu nie wolno zmieniać wyroku na niekorzyść zasądzonego
|
|
Res nullius cedit primo occupanti
|
Rzecz niczyja przypada temu, kto pierwszy ją zawłaszczył
|
|
Semel heres, semper heres
|
Kto zostaje dziedzicem raz, pozostaje nim na zawsze
|
|
Sententia facit ius inter partes
|
Wyrok tworzy prawo pomiędzy stronami
|
|
Separata esse debet possessio a prioprietate
|
Powinno się oddzielać posiadanie od własności
|
|
Species perit ei cui debetur
|
Rzecz indywidualnie oznaczona ginie na szkodę wierzyciela
|
|
Summum ius summa iniuria
|
Najwyższe prawo najwyższym bezprawiem
|
|
Superficies solo cedit
|
To co znajduje się na gruncie, przypada gruntowi
|
|
Tempus regit actum
|
Czas rządzi czynnością prawną
|
|
Testis unus, testis nullus
|
Jeden świadek, żaden świadek
|
|
Tres faciunt collegium
|
Trzech tworzy związek
|
|
Ubi eadem legis ratio, ibi eadem legis dispositio
|
W takich samych okolicznościach należy stosować takie same rozwiązania prawne
|
|
Usucapio est adiectio dominii per continuationem possessionis temporis lege definiti
|
Zasiedzenie jest nabyciem własności na skutek ciągłego posiadania przez oznaczony prawem czas
|
|
Vim vi repellere licet
|
Siłę wolno odeprzeć siłą
|
|
Volenti non fit iniuria
|
Chcącemu nie dzieje się krzywda
|
