|
periode
|
|
#
|
|
hint
|
|
kenmerkende aspect
|
|
kernbegrip
|
|
prehistorie & oudheid
|
|
1
|
|
de levenswijze van ______-___________
|
|
jagers-verzamelaars
|
|
prehistorie
|
|
2
|
|
het ontstaan van ______ __ ______
|
|
landbouw en landbouwsamenlevingen
|
|
agrarische revolutie
|
|
3
|
|
het ontstaan van __ ______ __________ _____________
|
|
de eerste stedelijke gemeenschappen
|
|
het schrift
|
|
4
|
|
de ontwikkeling van _________________ ______ en het denken over burgerschap __ ________ __ __ _______ __________
|
|
wetenschappelijk denken en politiek in de Griekse stadsstaat
|
|
directe democratie
|
|
5
|
|
__ ________ __________ van de Grieks-Romeinse cultuur
|
|
de klassieke vormentaal
|
|
klassieke cultuur
|
|
6
|
|
__ _____ ___ ___ ________ ________ waardoor de Grieks-Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde
|
|
de groei van het Romeinse imperium
|
|
romanisering
|
|
7
|
|
__ ___________ ______ __ ______-_______ _______ __ __ _________ _______ van Noordwest-Europa
|
|
de confrontatie tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur
|
|
volksverhuizingen
|
|
8
|
|
de ontwikkeling van ___ ________ __ ___ __________ ___ ______ _____________ ____________
|
|
het jodendom en het christendom als eerste monotheïstische godsdiensten
|
|
monotheïsme
|
|
TIJDSCHARNIER (jaartal) - Val Romeinse Rijk
|
|
500
|
|
|
|
middeleeuwen
|
|
9
|
|
__ ____________ ___ ___ _________ in geheel Europa
|
|
de verspreiding van het christendom
|
|
missionaris
|
|
10
|
|
Het ontstaan en __ ___________ ___ __ _____
|
|
de verspreiding van de islam
|
|
islam
|
|
11
|
|
De vrijwel volledige vervanging in West-Europa van de agrarisch-urbane cultuur door een zelfvoorzienende agrarische cultuur, georganiseerd via __________ __ _________
|
|
hofstelsel en horigheid
|
|
autarkie
|
|
12
|
|
___ _________ ___ _______ ____________ in het bestuur
|
|
het ontstaan van feodale verhoudingen
|
|
trouw
|
|
13
|
|
De opkomst van handel en ambacht die de basis legde voor het ________ ___ ___ ______-______ ___________
|
|
herleven van een agrarisch-urbane samenleving
|
|
geldeconomie
|
|
14
|
|
De opkomst van de stedelijke burgerij en de _________ ______________ ___ ______
|
|
toenemende zelfstandigheid van steden
|
|
stadsrecht
|
|
15
|
|
Het conflict in de christelijek wereld over de vraag of de wereldlijke dan wel de geestelijke macht het promaat behoorde te hebben (_________________)
|
|
investituurstrijd
|
|
tweezwaardenleer
|
|
16
|
|
__ ________ ____ __ ___________ ______ ____ ______ ___, onder andere in de vorm van kruistochten
|
|
de expansie van de christelijke wereld naar buiten toe
|
|
kruistochten
|
|
17
|
|
Het ___ ___ _____________ __ _____________
|
|
begin van staatsvorming en centralisatie
|
|
parlement
|
|
TIJDSCHARNIER (jaartal) - Begin Renaissance
|
|
1500
|
|
|
|
vroegmoderne tijd
|
|
18
|
|
Het _____ ___ __ ________ _________
|
|
begin van de Europese expansie
|
|
ontdekkingsreizen
|
|
19
|
|
___ ____________ ___- __ ___________ ___ __ ___________ __ ___ _____ ___ ___ ______ _______________ ______________
|
|
het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling
|
|
renaissance
|
|
20
|
|
De __________ __________ __ het erfgoed van __ ________ _______
|
|
hernieuwde oriëntatie op de klassieke oudheid
|
|
humanisme
|
|
21
|
|
De protestantse __________ die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had
|
|
Reformatie
|
|
protestantisme
|
|
22
|
|
___ ________ __ __ ___________ ___ ___________ __ __ _________ ___ ___ ___________ _____
|
|
het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat
|
|
Tachtigjarige Oorlog
|
|
23
|
|
Het streven van vorsten naar absolute macht (___________)
|
|
absolutisme
|
|
droit divin
|
|
24
|
|
__ __________ ______ __ ____________ _______ __ __ _____ __ _________ __ _________ _______ ___ __ ___________ _________
|
|
de bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek
|
|
burgerlijke cultuur
|
|
25
|
|
Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en ___ _____ ____ ___ ____________
|
|
het begin van een wereldeconomie
|
|
wereldeconomie
|
|
26
|
|
__ ________________ _________
|
|
de wetenschappelijke revolutie
|
|
empirisme / rationalisme
|
|
27
|
|
Rationeel optimisme en 'verlicht denken' dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, economie en sociale verhoudingen (__ ___________)
|
|
de Verlichting
|
|
scheiding der machten
|
|
28
|
|
Voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijk bestuur op eigentijdse, verlichte wijze vorm te geven (________ ___________)
|
|
verlicht absolutisme
|
|
publieke opinie
|
|
29
|
|
Uitbouw van de Europese overheersing, met name in de vorm van plantagekoloniën en de daarmee verbonden trans-Atlantische ___________ __ de opkomst van het _____________
|
|
slavenhandel en abolitionisme
|
|
driehoekshandel
|
|
30
|
|
De _____________ __________ in westerse landen met als gevolg discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap
|
|
democratische revoluties
|
|
volkssoevereiniteit
|
|
TIJDSCHARNIER (JAARTAL) - INDUSTRIËLE REVOLUTIE
|
|
1800
|
|
industrie en democratie
|
|
moderne tijd
|
|
31
|
|
De ___________ _________ die in de westerse wereld de basis legde voor een industriële samenleving
|
|
industriële revolutie
|
|
industriële samenleving
|
|
32
|
|
Discussies over de ‘_______ _______’
|
|
sociale kwestie
|
|
vakbonden
|
|
33
|
|
De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie (______ ____________)
|
|
modern imperialisme
|
|
koloniën
|
|
34
|
|
De opkomst van _____________________
|
|
emancipatiebewegingen
|
|
gelijkberechting
|
|
35
|
|
________________ _______________, met deelname van steeds meer mannen en vrouwen aan het politieke proces
|
|
voortschrijdende democratisering
|
|
kiesrecht
|
|
36
|
|
De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: l__________, n___________, s_________, c_______________ en f________
|
|
liberalisme nationalisme socialisme confessionalisme feminisme
|
|
verzuiling
|
|
TIJDSCHARNIER (JAARTAL)
|
|
1900
|
|
massasamenleving
|
|
moderne tijd
|
|
37
|
|
De rol van _______ __________- __ ____________________ __ vormen van ________________
|
|
moderne propaganda- en communicatiemiddelen en massaorganisatie
|
|
propaganda
|
|
38
|
|
Het in praktijk brengen van totalitaire ideologieën als __________ en ________/___________________
|
|
communisme fascisme/nationaalsocialisme
|
|
totalitarisme
|
|
39
|
|
__ ______ ___ ___ __________________
|
|
de crisis van het wereldkapitalisme
|
|
economische crisis
|
|
40
|
|
___ ______ ___ ____ ______________
|
|
het voeren van twee wereldoorlogen
|
|
wereldoorlog
|
|
41
|
|
Racisme en discriminatie die leidden tot ________, in het bijzonder __ __ _____
|
|
genocide op de joden
|
|
holocaust
|
|
42
|
|
__ ______ _________ ___ _________
|
|
de Duitse bezetting van Nederland
|
|
nazificatie
|
|
43
|
|
____________ __ ____ ______ _________ ______ ____ ________________________ __ __ _____________ ___ __ ________________ ___ ______________
|
|
verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij oorlogvoering
|
|
totale oorlog
|
|
44
|
|
______ ___ ______ _____ ___ ____-________ ____________
|
|
vormen van verzet tegen het West-Europese imperialisme
|
|
zelfbeschikkingsrecht
|
|
45
|
|
De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog (__ _____ ______)
|
|
de Koude Oorlog
|
|
blokvorming
|
|
46
|
|
De _____________ die een eind maakte aan de westerse hegemonie in de wereld
|
|
dekolonisatie
|
|
dekolonisatie
|
|
47
|
|
__ __________ ___ ______
|
|
de eenwording van Europa
|
|
Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal
|
|
48
|
|
__ __________ ________ ________ ___ _____ __ _____ __ ___ __ __e ____ __________ ___ ___ _______-_________ _____________________
|
|
De toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren 60 van de 20e eeuw aanleiding gaf tot sociaal-culturele veranderingsprocessen
|
|
secularisatie
|
|
49
|
|
De ontwikkeling van pluriforme en ______________ _____________
|
|
multiculturele samenlevingen
|
|
globalisering
|
