|
Termin łaciński
|
Tłumaczenie na polski
|
|
A contrario
|
Z przeciwieństwa
|
|
A posteriori
|
Z następstwa
|
|
A priori
|
Z wcześniejszego
|
|
Ab initio
|
Od początku
|
|
Accidentalia negotii
|
Podmiotowo istotne składniki treści czynności prawnej
|
|
Actio
|
Działanie, skarga
|
|
Actio in personam
|
Skarga osobista
|
|
Actio in rem
|
Skarga rzeczowa
|
|
Actor
|
Powód
|
|
Ad
|
Do, ku
|
|
Ad absurdum
|
Do niedorzeczności
|
|
Ad acta
|
Do akt, sprawa odłożona jako załatwiona
|
|
Ad eventum
|
Dla wywołania określonych skutków
|
|
Ad exemplum
|
Na przykład
|
|
Ad finem
|
Do końca
|
|
Ad hoc
|
Doraźnie
|
|
Ad interim
|
Tymczasowy
|
|
Ad oculos
|
Naocznie
|
|
Ad personam
|
W odniesieniu do konkretnej osoby
|
|
Ad probationem
|
Dla celów dowodowych
|
|
Ad rem
|
Do rzeczy
|
|
Ad solemnitatem
|
Pod rygorem nieważności
|
|
Ad vocem
|
W nawiązaniu do poprzedniej wypowiedzi
|
|
Alieno nomine
|
W cudzym imieniu
|
|
Altera pars
|
Druga strona, przeciwnik w sporze
|
|
Amicitia
|
Przyjaźń (traktaty przyjaźni)
|
|
Analogia iuris
|
Analogia z prawa
|
|
Analogia legis
|
Analogia z ustawy
|
|
Animus
|
Wola
|
|
Appelatio
|
Odwołanie
|
|
Argumentum a contrario
|
Uzasadnienie z przeciwieństwa
|
|
Argumentum a maiori ad minus
|
Wnioskowanie z większego o mniejszym
|
|
Argumentum a minori ad maius
|
Wnioskowanie z mniejszego o większym
|
|
Argumentum ad personam
|
Argument odnoszący się do osoby
|
|
Argumentum ex silentio
|
Argument z milczenia
|
|
Auctoritas principi
|
Autorytet panującego
|
|
Bellum iustum
|
Wojna sprawiedliwa
|
|
Bona fides
|
Dobra wiara
|
|
Capacitas
|
Zdolność prawna
|
|
Capacitas agendi
|
Zdolność do czynności prawnych
|
|
Casus
|
Przypadek
|
|
Casus fortuitus
|
Przypadek losowy
|
|
Causa
|
Podstawa prawna
|
|
Causa acquirendi
|
Podstawa nabycia prawa lub rzeczy
|
|
Causa cognita
|
Po rozpoznaniu sprawy
|
|
Causa donandi
|
Podstawa prawna przysporzeń niedopłatnych
|
|
Causa finita
|
Sprawa zakończona
|
|
Causa obligandi
|
Podstawa prawna zaciągnięcia zobowiązania
|
|
Causa solvendi
|
Podstawa prawna świadczenia w celu umorzenia zobowiązania
|
|
Communi consensu
|
Za zgodą ogółu, przy powszechnej zgodzie
|
|
Communis opinio
|
Powszechne przekonanie
|
|
Compensatio
|
Potrącenie długu z wierzytelnością
|
|
Conditio sine qua non
|
Warunek nieodzowny
|
|
Consensus
|
Porozumienie
|
|
Contra bonos mores
|
Sprzecznie z dobrymi obyczajami
|
|
Contra legem
|
Wbrew ustawie
|
|
Corpus
|
Ciało, fizyczna istota rzeczy
|
|
Corpus delicti
|
Przedmiot będący dowodem popełnienia przestępstwa
|
|
Creditor
|
Wierzyciel
|
|
Creditum
|
Pożyczka
|
|
Cuius regio, eius religio
|
Czyj kraj, tego religia
|
|
Culpa
|
Wina
|
|
Culpa in contrahendo
|
Niedbalstwo przy zawieraniu umowy
|
|
Culpa in custodiendo
|
Wina w dozorze
|
|
Culpa in eligendo
|
Wina w wyborze
|
|
Culpa lata
|
Ciężka wina
|
|
Culpa levissima
|
Najlżejsza wina
|
|
Damnum
|
Szkoda majątkowa
|
|
Damnum emergens
|
Szkoda rzeczywista
|
|
De
|
Od, z, o
|
|
De facto
|
W rzeczywistości
|
|
De iure
|
Zgodnie z obowiązującym prawem
|
|
De lege ferenda
|
Co do przyszłego unormowania, co do prawa postulowanego
|
|
De lege lata
|
Z punktu widzenia prawa obowiązującego
|
|
Debitor
|
Dłużnik
|
|
Debitum
|
Dług
|
|
Deiectum vel effusum
|
Wyrzucenie lub wylanie czegoś z budynku
|
|
Delictum
|
Czyn niedozwolony
|
|
Desuetudo
|
Utrata mocy obowiązującej normy prawnej wskutek jej długotrwałego niestosowania
|
|
Detentor
|
Dzierżyciel
|
|
Diligentia quam suis rebus
|
Staranność właściwa przy prowadzeniu własnych spraw
|
|
Do, dare
|
Dać, udzielać
|
|
Dolus
|
Zły zamiar
|
|
Dolus directus
|
Zamiar bezpośredni
|
|
Dolus eventualis
|
Zamiar ewentualny
|
|
Dolus generalis
|
Zamiar ogólny
|
|
Dolus malus
|
Szczególnie zły zamiar
|
|
Domicilium
|
Miejsce zamieszkania
|
|
Dominium
|
Własność
|
|
Erga omnes
|
W stosunku do wszystkich
|
|
Error
|
Błąd
|
|
Error facti
|
Błąd co do stanu faktycznego
|
|
Error in corpore
|
Błąd co do przedmiotu
|
|
Error in faciendo
|
Błąd w działaniu
|
|
Error in iudicando
|
Błąd w wyrokowaniu
|
|
Error in persona
|
Błąd co do osoby
|
|
Error in procedendo
|
Błąd w procedowaniu
|
|
Error iuris
|
Błąd co do prawa
|
|
Essentialia negotii
|
Przedmiotowo istotne składniki treści czynności prawnej
|
|
Ex
|
Od, z
|
|
Ex aequo et bono
|
Na zasadzie słuszności
|
|
Ex ante
|
Z góry
|
|
Ex contractu
|
Zobowiązanie powstałe z kontraktu
|
|
Ex delicto
|
Zobowiązanie powstałe z czynu niedozwolonego
|
|
Ex iure
|
Z mocy prawa
|
|
Ex lege
|
Z mocy ustawy
|
|
Ex nunc
|
Od teraz
|
|
Ex officio
|
Z urzędu
|
|
Ex post
|
Ocena faktów już po ich zaistnieniu
|
|
Ex professo
|
Z racji pełnionego zawodu
|
|
Ex tunc
|
Z mocą wsteczną
|
|
Expressis verbis
|
Dobitnymi słowami, wyraźnie
|
|
Facio, facere
|
Czynić, działać
|
|
Facta concludentia
|
Zdarzenia faktyczne, które wyrażają domniemaną wolę danej osoby
|
|
Facta notoria
|
Fakty powszechnie znane
|
|
Facultas alternativa
|
Upoważnienie przemienne
|
|
Falsa demonstratio
|
Mylne oznaczenie
|
|
Falsus procurator
|
Pełnomocnik działający bez umocowania
|
|
Favor debitoris
|
Ochrona dłużnika
|
|
Favor testamenti
|
Przychylna interpretacja testamentu
|
|
Fictio iuris
|
Fikcja prawna
|
|
Foedus iniquum
|
Nierównoprawne umowy przymierza
|
|
Forum civile
|
Sąd cywilny
|
|
Forum competens
|
Sąd właściwy
|
|
Forum connexitatis
|
Sąd właściwy ze względu na łączność spraw
|
|
Forum contractus
|
Sąd właściwy ze względu na miejsce zawarcia kontraktu
|
|
Forum conventionale
|
Sąd właściwy umownie ustalony przez strony
|
|
Forum delicti commissi
|
Sąd miejsca popełnienia przestępstwa
|
|
Forum domicilii
|
Sąd właściwy ze względu na miejsce zamieszkania pozwanego
|
|
Forum rei sitae
|
Sąd właściwy ze względu na miejsce położenia rzeczy będącej przedmiotem sporu
|
|
Forum solutionis
|
Sąd właściwy ze względu na miejsce, w którym dłużnik powinien świadczyć
|
|
Fraus creditorum
|
Działanie na szkodę wierzycieli
|
|
Fructus
|
Pożytek
|
|
Furiosus
|
Chory umysłowo
|
|
Genus
|
Rzecz oznaczona co do gatunku
|
|
Habitatio
|
Mieszkanie
|
|
Ibidem
|
Tamże
|
|
Idem
|
Tenże
|
|
In
|
Do, ku, w
|
|
In absentia
|
Pod nieobecność
|
|
In abstracto
|
W oderwaniu od konkretnej sytuacji
|
|
In concreto
|
W danym przypadku
|
|
In continuo
|
Nieprzerwanie
|
|
In corpore
|
W całości (wszyscy)
|
|
In dubio
|
W razie wątpliwości
|
|
In extenso
|
W pełnym brzmieniu, w całej rozciągłości
|
|
In fine
|
Na końcu
|
|
In flagranti
|
Na gorącym uczynku
|
|
In fraudem legis
|
W celu obejścia ustawy
|
|
In nomine
|
W imieniu
|
|
In solidum
|
Co do całości
|
|
In spe
|
W nadziei
|
|
In suspenso
|
W zawieszeniu
|
|
In toto
|
W całości
|
|
Incompatibilitas
|
Zakaz równoczesnego piastowania określonych stanowisk publicznych
|
|
Indebitum
|
Nienależne świadczenie
|
|
Iniuria
|
Krzywda
|
|
Inter absentes
|
Między nieobecnymi
|
|
Inter partes
|
Między stronami
|
|
Inter praesentes
|
Między obecnymi
|
|
Inventarium
|
Wykaz majątku
|
|
Ipso facto
|
Z samego faktu
|
|
Ipso iure
|
Z mocy samego prawa
|
|
Iudex inhabilis
|
Sędzia wyłączony ze sprawy
|
|
Iure gentium sancti sunt
|
Zasada mówiąca o nietykalności posłów
|
|
Iurisdictio
|
Prawo do orzekania
|
|
Ius abutendi
|
Prawo do zużycia rzeczy
|
|
Ius asyli
|
Prawo azylu
|
|
Ius belli
|
Prawo dotyczące wojny
|
|
Ius belli et pacis
|
Prawo wojny i pokoju
|
|
Ius cogens
|
Normy prawne obowiązujące bezwzględnie
|
|
Ius contrahendi
|
Prawo zawierania umów
|
|
Ius disponendi
|
Prawo do rozporządzania rzeczą
|
|
Ius dispositivum
|
Normy prawne obowiązujące względnie
|
|
Ius fruendi
|
Prawo do pobierania pożytków
|
|
Ius inter gentes
|
Prawo międzynarodowe publiczne
|
|
Ius possidendi
|
Prawo do posiadania
|
|
Ius privatum
|
Prawo prywatne
|
|
Ius publicum
|
Prawo publiczne
|
|
Ius retentionis
|
Prawo zatrzymania
|
|
Ius sanguinis
|
Prawo krwi
|
|
Ius soli
|
Prawo ziemi
|
|
Ius utendi
|
Prawo do używania rzeczy
|
|
Ius, iuris
|
Prawo
|
|
Iusta causa
|
Słuszna przyczyna
|
|
Iustitia
|
Sprawiedliwość
|
|
Lege artis
|
Prawidłowo według reguł sztuki
|
|
Lege non distinguente
|
Ustawa nie czyni różnicowania
|
|
Legitimatio ad causam
|
Legitymacja procesowa
|
|
Lex generalis
|
Ustawa ogólna
|
|
Lex imperfecta
|
Norma prawna pozbawiona jakiejkolwiek sankcji
|
|
Lex minus quam perfecta
|
Norma prawna opatrzona tylko sankcją represyjną
|
|
Lex perfecta
|
Norma prawna opatrzona sankcją nieważności
|
|
Lex plus quam perfecta
|
Norma prawna opatrzona sankcją represyjną oraz sankcją nieważności
|
|
Lex specialis
|
Ustawa specjalna
|
|
Lex, legis
|
Ustawa, przepis, prawo
|
|
Lucida intervalla
|
Przebłyski świadomości
|
|
Lucrum cessans
|
Utrata spodziewanej korzyści majątkowej
|
|
Metus
|
Groźba
|
|
Modus operandi
|
Sposób działania
|
|
Mortis causa
|
Na wypadek śmierci
|
|
Mutatis mutandis
|
Po zmianie tego, co powinno być zmienione
|
|
Naturalia negotii
|
Przedmiotowo nieistotne składniki treści czynności prawnej
|
|
Negotiorum gestio
|
Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia
|
|
Negotium claudicans
|
Czynność prawna kulejąca
|
|
Novatio
|
Odnowienie
|
|
Numerus clausus
|
Określona liczba
|
|
Nuntius
|
Posłaniec, poseł
|
|
Obligatio
|
Zobowiązanie
|
|
Obligatio alternativa
|
Zobowiązanie przemienne
|
|
Obligatio impossibilis
|
Zobowiązanie niemożliwe do wykonania
|
|
Obligatio naturalis
|
Zobowiązanie naturalne
|
|
Obligatio quasi ex contractu
|
Zobowiązanie jak gdyby z kontraktu
|
|
Obligatio quasi ex delicto
|
Zobowiązanie jak gdyby z deliktu
|
|
Per analogiam
|
Przez podobieństwo
|
|
Per facta concludentia
|
Przez zdarzenia faktyczne, które wyrażają domniemaną wolę danej osoby
|
|
Per procura
|
W zastępstwie
|
|
Persona
|
Osoba
|
|
Persona iuridica
|
Osoba prawna
|
|
Persona non grata
|
Osoba niepożądana
|
|
Persona physica
|
Osoba fizyczna
|
|
Pleno titulo
|
Z zachowaniem pełnego tytułu
|
|
Possessio
|
Posiadanie
|
|
Post factum
|
Po fakcie
|
|
Post mortem
|
Po śmierci
|
|
Praesto, praestare
|
Ponosić odpowiedzialność z tytułu zobowiązania
|
|
Praesumptio iuris ac de iure
|
Domniemanie niedopuszczające przeciwdowodu
|
|
Praesumptio iuris tantum
|
Domniemanie możliwe do obalenia
|
|
Prima facie
|
Na pierwszy rzut oka
|
|
Pro futuro
|
Na przyszłość
|
|
Pro publico bono
|
Dla dobra publicznego
|
|
Probatio
|
Dowód
|
|
Probatio per documenta
|
Dowód z dokumentu
|
|
Probatio per testes
|
Dowód ze świadków
|
|
Proprio vigore
|
Z mocy własnej
|
|
Quasi
|
Jakby
|
|
Quasi-domicilium
|
Tymczasowe miejsce zamieszkania
|
|
Quorum
|
Liczba członków podmiotu zbiorowego, których obecność podczas głosowania jest konieczna, aby decyzje w nim podjęte były ważne
|
|
Ratio legis
|
Podstawa uchwalenia danej ustawy
|
|
Rebus sic stantibus
|
Przy zachowaniu istniejących okoliczności
|
|
Recta intentio
|
Właściwa intencja
|
|
Recusatio iudicis
|
Wyłączenie sędziego
|
|
Reformatio in peius
|
Zmiana orzeczenia na mniej korzystne dla jednej ze stron
|
|
Res
|
Rzecz
|
|
Res iudicata
|
Powaga rzeczy osądzonej
|
|
Res nullius
|
Rzecz niczyja
|
|
Reus
|
Pozwany
|
|
Sensu largo
|
W szerokim znaczeniu
|
|
Sensu stricto
|
W ścisłym znaczeniu
|
|
Sic
|
W ten sposób
|
|
Societas
|
Spółka (traktaty przymierza)
|
|
Solutio
|
Wypełnienie zobowiązania
|
|
Species
|
Rzecz oznaczona indywidualnie
|
|
Status quo
|
Obecny stan rzeczy
|
|
Sub conditione
|
Pod warunkiem
|
|
Subiectum iuris
|
Podmiot prawa
|
|
Suo nomine
|
We własnym imieniu
|
|
Terminus a quo
|
Termin początkowy
|
|
Terminus ad quem
|
Termin końcowy
|
|
Terminus ante quem
|
Termin, przed którym coś nastąpiło lub ma nastąpić
|
|
Terminus post quem
|
Termin, po którym coś ma nastąpić
|
|
Terminus praeclusivus
|
Termin ostateczny
|
|
Tertium non datur
|
Nie ma trzeciej możliwości
|
|
Treuga Dei
|
Pokój i Rozejm Boży
|
|
Ut infra
|
Jak niżej
|
|
Ut supra
|
Jak wyżej
|
|
Utilitas publica
|
Interes publiczny
|
|
Vacatio legis
|
Okres pomiędzy ogłoszeniem aktu prawnego a jego wejściem w życie
|
|
Verba legis
|
Brzmienie ustawy
|
|
Vice versa
|
I na odwrót
|
|
Vis
|
Siła, przemoc
|
|
Vis absoluta
|
Przymus fizyczny
|
|
Vis compulsiva
|
Przymus psychiczny
|
|
Vis maior
|
Siła wyższa
|
|
Votum separatum
|
Głos odrębny
|
